توپکاپی استانبول؛ بزرگترین موزه اشیای پیامبر اسلام در جهان

قصر توپکاپی، قلب تپنده‌ی امپراتوری عثمانی، در سال ۱۴۵۹ و به دستور سلطان محمد فاتح (محمد دوم) ساخته‌شد. این کاخ در شبه جزیره‌ای در قسمت اروپایی استانبول واقع شده‌است. برنامه‌های  تور استانبول  نشان می‌دهد که سفر به این شهر رویایی یکی از اولین انتخاب‌های مسافران ایرانی است.

این قصر که ۴۰۰ سال محل زندگی و حکومت سلاطین عثمانی بود در سال ۱۹۲۴ و به دستور کمال آتاترک، درهای آن رو به مردم باز و تبدیل به موزه شد. این کاخ موزه با داشتن بیش از دویست هزار سند و ۸۶۰۰۰ شی ارزشمند یکی از بزرگترین موزه‌های جهان به ‌شمار می‌رود. هرچند این موزه به‌خاطر حساسیت ویژه‌ی اشیا درون آن هم بسیار شهرت دارد.

 

 

 از سه دروازه شامل باب همایون، باب الاسلام و باب السعاده می‌توان داخل کاخ توپکاپی (به معنای دروازه‌‌ی توپ) شد. این قصر دارای چهار بارگاه است. بارگاه اول رو به عوام باز بود. بارگاه دوم با دروازه‌ای از بارگاه اول جدا می‌شود. این دروازه به دستور سلطان سلیمان ساخته شد و هیچکس جز خود سلطان و مادرش اجازه‌ی عبور از این دروازه با اسب را نداشتند. در بارگاه دوم در سمت راست، آشپزخانه‌ی کاخ قرار دارد که امروزه به عنوان محلی برای نمایش ظروف چینی، نقره و کریستال مربوط به آن دوره استفاده می‌شود. در سمت چپ، حرمسرای معروف عثمانی قرار دارد. سلاطین عثمانی زنان زیبارو را از سراسر دنیا به بردگی میگرفتند و به حرمسرا می‌آوردند که معروف‌ترین آن‌ها الکساندرای روس یا خرم سلطان می‌باشد. حدود ۱۰۰۰ زن و کودک و کنیز در این حرمسرا زندگی می‌کردند. مقام ارشد حرمسرا مادر سلطان یا والده سلطان بوده است، که تصمیم گیرنده‌ی اصلی داخل حرمسرا بوده است. بعد از والده سطان زنان عقدی شاه که صاحب پسر بودند از اهمیت زیادی برخوردار بودند. از بخش های دیدنی این کاخ حمام ویژه‌ی والده سطان است.

 

 

اتاق‌های خصوصی سلطان، سالن اجتماعات، سالن دیدار با سفیران، کتابخانه‌ی معروف احمد سوم، خوابگاه قشون نظامی و خزانه در بارگاه سوم قرار دارند. موزه‌ی خزانه پربیننده‌ترین بخش این کاخ موزه است. در این موزه غنائم جنگی، تاج‌های سلاطین، پوشاک و شمشیرهای مرصع نشان آن‌ها، جواهرات قیمتی از جمله خنجر معروف زمرد نشانی که سلطان محمود دوم همراه با هفتاد پیشکش دیگر برای نادر شاه افشار فرستاد که در میان راه با خبر قتل نادر شاه به استانبول بازگردانده شد، حدود چهار صد هزار شی رزم افزاری و نقاشی‌ها و سایر آثار هنری به نمایش گذاشته شده است.

بارگاه آخر در قرن نوزدهم به این کاخ اضافه شد و محرمانه‌ترین اتاق های سلطان‌ها در این قسمت قرار داشته است.

 

 

یکی از بی‌نظیرترین تالارهای این مجموعه، تالاری است که در آن اشیای پیامبر و ائمه نگهداری می‌شود. اشیای این تالار توسط سلطان سلیم از قاهره، مکه، مدینه و بغداد جمع‌آوری و به استانبول انتقال یافت. در طی ۴۰۸ سال حکومت عثمانی ۲۴ ساعته و بی‌وقفه در این تالار قرآن خوانده‌ ‌شده و امروزه هم در ۷ ساعتی که موزه باز است، قرآن خوانده می‌شود. از جمله اشیای گرانبهای این تالار پرده‌ها و قفل و کلید کعبه، شمشیر منسوب به پیامبر، رد پای ایشان که با طلا پر شده، مهر عقیق ایشان، قبا و کفش های آن حضرت، موی سر و دو دندان شکسته‌ی ایشان، شمشیر حضرت علی، لباس حضرت فاطمه و لباس امام حسین بعد از عاشورا است. از اشیای مهم ادیان دیگر می‌توان به عصای حضرت موسی، زره و استخوان دست حضرت یحیی که طی نبش قبر ایشان بدست آمده و عمامه حضرت یوسف اشاره کرد.

 

 

از دیگر جاذبه‌های این کاخ موزه، کتابخانه‌ی منحصر به‌ فرد آن می‌باشد. این کتابخانه با ۱۸۰۰۰ کتاب تاریخی بدون شک یکی از غنی‌ترین و گرانبهاترین منابع نسخ خطی، مینیاتور، نقاشی و معماری اسلامی می‌باشد. اکثر سلاطین عثمانی خطاط‌ها و نقاش‌های برجسته‌ای بودند، از این رو قلم و قلم تراش‌های دسته عاج و بیش از ۵۰۰ جلد کتاب نسخ خطی و شاهکار‌های منیاتوری از جمله مینیاتور شاهنامه‌ی فردوسی، در این کتابخانه وجود دارد. همچنین بزرگترین مجموعه نگارگری دنیا با تعداد ۱۳۵۳۳ نگاره در این موزه نگهداری می‌شود (که تعدادی از آن‌ها متعلق به نگارگران برجسته‌ی صفوی است). شایان ذکر است در این کتابخانه هزاران نسخه به زبان فارسی نگهداری می‌شود که نمونه‌های فاخر آن متعلق به دوره‌ی صفوی هستند.