معروف‌ترین کلیساهای ایران
جاذبه‌های گردشگری داخلی
اکثریت مردم ایران، معتقد به مذهب تشیع هستند که یکی از بزرگ‌ترین شاخه‌های اسلام و مذهب رسمی است. اما ادیان دیگری نظیر زرتشتی، یهودیت و مسیحیت نیز در این کشور رواج دارند.
البته بسیاری از افرادی که جزو اقلیت‌های مذهبی غیراسلامی ایران به شمار می‌آیند مسیحی بوده و حقیقت این است که تاریخ مسیحیت در ایران، به سال‌های قبل از اسلام برمی‌گردد. از این رو مسیحیت در این کشور همواره حضور داشته و حداقل ۶۰۰ کلیسا در ایران وجود دارند و بیش از ۳۰۰ هزار مسیحی در خطه ساکن هستند.
در این مقاله قصد داریم برخی از معروف‌ترین کلیساهای ایران را معرفی کنیم که جزو جاذبه‌های گردشگری شهرهای مختلف نیز محسوب می‌شوند.
کلیسای قره در آذربایجان غربی
کلیسای قره که در سال ۲۰۰۸ به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد، یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین کلیساهای ایران است. این کلیسای زیبا، از برجسته ترین آثار مسیحی کشور بوده و در منطقه کوهستانی استان آذربایجان غربی، در 20 کیلومتری شهر چالدران واقع شده است. این بنا در طی سالیان، تحت عناوین مختلفی مطرح شده از جمله "صومعه تادئوس مقدس"، "کارا کلیسا" و "کلیسای سیاه".
به لحاظ معماری باید گفت این اثر، دارای یک پلان صلیبی مستطیلی بزرگ و یک گنبد مخروطی بر روی یک فضای ۱۶ ضلعی همراه با ۸ پنجره است. بعلاوه کل این ساختمان از قسمت‌های مختلفی نظیر انبار، برج، ورودی، شبستان، ۴۷ اتاق برای زندگی راهبان و نگهبانان کلیسا، یک کتابخانه و یک حیاط غربی و شرقی تشکیل شده است.
این عبادتگاه، محل زیارت تادئوس مقدس بود و بعدها شهرت بالایی کسب کرد، بطوری که مسیحیان بسیاری از کشورهای همسایه برای شرکت در مراسم مختلف و جشن‌های مذهبی در برخی فصول سال از این کلیسا دیدن می‌کنند. معماری این بنا نیز ویژگی‌های منحصر به فردی داشته و با توجه به سازه‌های اطراف، از ظاهری شبیه به یک قلعه برخوردار است. گفتنی است ارامنه بر این باورند که اینجا، اولین کلیسای جهان است.
کلیسای مریم مقدس زور زور در ماکو
این کلیسا در شهرستان ماکو، در حوالی روستای بارون و در ۱۲ کیلومتری شمال غرب کلیسای قره در استان آذربایجان غربی واقع شده است. این بنا با قرارگرفتن در دامنه کوهپایه، چشم اندازی فوق العاده به زیبایی‌های طبیعت دارد و نام آن در فهرست جهانی یونسکو به چشم می ورد. گفتنی است این کلیسا در سال ۱۳۱۵، به دستور اسقف اعظم کلیسای تادئوس مقدس با طرحی صلیبی شکل بنا نهاده شد.
بعلاوه همانند سایر کلیساهای هم دوره‌اش، با سنگ‌های تراشیده در ابعاد مختلف شکل گرفت. و جالب است بدانید برای وصل کردن این سنگ‌ها به یکدیگر، از هیچ ملاتی استفاده نشده و این سنگ‌ها در هم چفت شده‌اند. این ساختمان کوچک که از طولی معادل ۷٫۲۳ متر و عرض ۵٫۱۰ متر برخوردار است، ارتفاعی معادل ۱۲ متر دارد. در ضمن درب ورودی فلزی این کلیسا، با نوشته‌هایی به زبان ارمنی تزئین شده است.
کلیسای وانک در اصفهان
کلیسای وانک که به کلیسای جامع منجی نیز شهرت دارد، یکی از شگفت انگیزترین جاذبه‌های اصفهان محسوب می‌شود. این بنا با معماری منحصر به فردش، در زمره مهم‌ترین و زیباترین کلیساهای ایران قرار گرفته است. این اثر در زمان صفویه ساخته شد که هزاران ارمنی، در منطقه جلفای اصفهان سکونت داشتند.
سرتاسر شبستان و سقف، با نقاش های دیواری در سه ژانر مینیاتوری ایرانی، ارمنی و بیزانسی تزئین شده و قسمت‌های پایینی، از کاشی کاری چند رنگ برخوردارند که بیشتر شبیه به طرح‌های عربی مساجد و برخی نقش‌های رئال مشابه ارمنی است. در ضمن باید گفت این بنا از خشت خام ساخته شده و فضای داخلی با قطعات گچی تزئین شده و دیوارهای بیرونی آجری هستند.
بازدید از زیارتگاه خواجه مراد مشهد
این کلیسا ۲ گنبد دارد که یکی بالای محراب و دیگری روی فضایی که محل عبادت مردم بوده، قرار دارند. گفتنی است ساختار گنبد کلیسا، شبیه گنبدهای مساجد ایرانی عصر صفویه است. اما آنچه آن را بسیار خاص می‌کند، نقاشی‌ها و تذهیب‌های داخلی است.
در این ساختمان ۲ موزه را خواهید یافت که یکی از آنها آثاری قدیمی از ارامنه را شامل می‌شود از جمله ظروف چینی، سفالی، فلزی و همچنین تابلوهای نقاشی، نسخ خطی، پارچه‌های دستباف و زربافت و زیور آلات. موزه دیگر نیز یک موزه مردم شناسی است که آثاری مربوطه به فرهنگ و آداب و رسوم ارامنه جلفا را به معرض نمایش می‌گذارد.
کلیسای جامع سرکیس مقدس در تهران
این کلیسای جامع واقع در بخش مرکزی تهران، یک کلیسای حواری ارامنه است. قسمت بیرونی این کلیسا از سنگ مرمر سفید ساخته شده و دیوارهای داخلی، با نقاشی‌هایی تزئین گشته که مضامین انجیل را به تصویر می‌کشند. این بنا بر اساس ترکیبی از معماری‌های قرون وسطی و عصر مدرن ساخته شده و بعلاوه از گنبد مخروطی شکل و مناره‌های برافراشته برخورار است. قبر یک اسقف اعظم به نام آرداک مانوکیان، تنها مقبره موجود در حیاط کلیسای جامع است. ورودی کلیسا نیز شامل یک دروازه اصلی بزرگ‌تر در وسط و دو درب کوچک در طرفین آن است.
محراب در سکویی بالاتر از سطح زمین، مملو از نقاشی‌های مربوط به داستان‌های کتاب مقدس بوده و دارای تراسی برای اجرای گروه کر است. نکته قابل توجه این کلیسا، بنای یادبود نسل کشی ارامنه در حیاط ساختمان است که به یاد ارامنه کشته شده توسط عثمانی‌ها در دهه دوم هجری قمری شکل ساخته شد. گفتنی است این عبادتگاه، بزرگ‌ترین کلیسای تهران محسوب می‌شود و امروزه ارامنه برای برگزاری مراسم مذهبی خود در اینجا جمع می‌شوند.
رمانتیک‌ترین مقاصد ماه عسل در ایران
کلیسای مریم مقدس در تبریز
کلیسای مریم مقدس، قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کلیسای ارامنه تبریز است که بیش از ۵۰۰ سال قدمت داشته و در نیمه دوم قرن هجدهم در تبریز ساخته شد. این ساختمان، سال‌ها مقر اسقف اعظم ارامنه آذربایجان بود. گفتنی است این بنا، با نام کلیسای "مادر خدا" یا کلیسای "سورپ مریم اسدوادزادزین" نیز شهرت دارد و هر ساله مراسم مذهبی بسیاری در آن برگزار می‌شوند. جالب است بدانید مارکوپولو در راه چین و هنگام عبور از تبریز، از این کلیسا گذر کرده و نام آنرا در سفرنامه خود آورده است.
این کلیسای زیبا همراه با ساختمان‌های الحاقی، در یک فضای بزرگ جای گرفته‌اند. این بنا، نمایانگر ویژگی‌های معماری ارمنی است و بر روی پلان صلیبی شکل ساخته شده و ناقوس کلیسا، بر روی چهار ستون سنگی ضخیم قرار گرفته است. همچنین، طول کلیسا ۱۶ متر و عرض آن ۱۴ متر است. در ضمن باید گفت کلیسا در قرن هجدهم، در اثر زلزله آسیب جدی دید، اما به سرعت به سبک صفوی بازسازی شد.
وقتی به فضای داخلی قدم می‌گذارید، محراب که در ارتفاع ۸۰ سانتی متری از سطح زمین واقع شده توجه‌تان را جلب خواهد کرد. نور کلیسا نیز بیشتر توسط دو چلچراغ آویز از محراب و گنبد، به همراه چراغ‌های کوچک‌تر نصب شده در اطراف کلیسا تامین می‌شود.
در اینجا دیوارها و ازاره ها با تصاویر مریم، عیسی مسیح و قدیسان تزئین شده‌اند. البته باید گفت در ابتدا، چهار نقاشی روی چرم در این مکان وجود داشتند که روی هر یک از ستون‌ها نصب شده بودند. اما دو مورد از آنها، به دلیل رطوبت آسیب دیدند. نقاشی‌های کنونی که به دیوارها آویخته شده‌اند، در اصل روی بوم نقاشی شده‌اند و آمیزه‌ای از سبک اروپایی با مینیاتورهای پس از قرن هجدهم در ایران را نشان می‌دهند.
کلیسای مسروپ مقدس در مشهد
زمانی که نادرشاه با عثمانی در حال جنگ بود، تعدادی از ارامنه را از جلفا به مشهد انتقال داد و بدین ترتیب، این مردمان در مشهد ساکن شدند. از این رهگذر، کلیساهای متعددی در مشهد شکل گرفت که امروزه اثری از آنها باقی نمانده و تنها کلیسای مسروپ مقدس را می‌توان بعنوان عبادتگاه ارامنه، در سفر با تور مشهد پیدا کرد. هر چند این کلیسا نیز با مهاجرت ارامنه، کاربری خود را از دست داد و به مرور زمان به اثری مخروبه بدل گشت و بعدها مورد مرمت و بازسازی های متعددی قرار گرفت.
جالب است بدانید این کلیسا که در دوره پهلوی اول بنا نهاده شد، به مرور با عناوین دیگری نظیر "کلیسای مریم مقدس" و "کلیسای ده دی" نیز شهرت یافت.
به لحاظ طراحی این بنا از پلان ذوزنقه‌ای و زیربنای ۳۰۰ متری برخوردار است و دارای ۲ گنبد مخروطی شکل است که به صلیب‌های آهنی مزین شده‌اند. یکی از این گنبدها، بر روی تالار اصلی کلیسا قرار دارد و کاشی‌های سفید با نقوش سبز دورتادور آنرا زینت بخشیده‌اند و گنبد دیگر نیز، در ورودی به چشم می‌خورد. بعلاوه این کلیسا یک کتابخانه، مدرسه و اقامتگاه کشیش را نیز در خود جای داده است. در نهایت پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این جاذبه پرطرفدار، مقاله کلیسای مسروپ مقدس، بنای ثبت ملی ارامنه مشهد را نیز مطالعه کنید.
کلیسای استپانوس مقدس در آذربایجان شرقی
این کلیسا در ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان جلفا در آذربایجان شرقی قرار دارد و در منطقه‌ای کوهستانی، بر فراز تپه‌ای جنگلی و بالای رود ارس واقع شده است. این عبادتگاه، یکی از معروف‌ترین صومعه‌های ارمنی قرن نهم در ایران بوده و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
گفتنی است این کلیسا پس از چندین بار آسیب دیدن بر اثر زلزله و جنگ، در زمان صفویه مورد بازسازی قرار گرفت و قسمت‌های مختلف تاریخی آن مانند طاق سنگی باستانی و آبشار آسیاب، اشیاء موزه و نقش برجسته‌های بیرونی مرمت شدند. این سازه سنگی، از یک حصار سنگی نیز برخوردار است که از آن محافظت می‌کند و سالانه هزاران نفر به اینجا می آیند تا شاهد زیبایی‌های منحصر به فردش باشند.
هزینه و زمان بازدید از جاذبه‌های گردشگری کیش
جالب است بدانید این کلیسا از دیرباز علاوه بر عبادتگاه، محلی برای گردهمایی نخبگانی نظیر هنرمندان، فلاسفه، دانشمندان و مورخان بوده و همچنین بسیاری از کشیشان و راهبان مسیحی، در این مکان مورد تعلیم و تربیت قرار گرفته‌اند. در ضمن مشخص نیست که این بنا در چه سالی ساخته شده، اما یکی از قدیمی‌ترین منابعی که به نام این کلیسا اشاره کرده، به سال ۶۴۹ باز می‌گردد. به هر حال برخی مورخان معتقدند که این کلیسا، در اوایل مسیحیت شکل گرفته است.
کلیسای گاراپت مقدس در آبادان
این کلیسا که در جنوب ایران در شهرستان آبادان قرار دارد، در سال ۱۳۲۷ بنا نهاده شده و از آن زمان تاکنون، علاقمندان بسیاری را از داخل و خارج ایران به سوی خود جذب کرده است.
نکته جالب در مورد این کلیسا، مجاورت آن با مسجد معروف این شهر یعنی مسجد امام موسی بن جعفر است و این امر، به زیبایی نشان دهنده احترام و ارتباطی است که بین افراد ادیان مختلف وجود دارد.
در طول ۸ سال جنگ ایران و عراق، این مسجد به مرکزی برای آموزش و آماده سازی سربازان بدل شد. اما امروزه که مسیحیان چندانی در این شهر زندگی نمی‌کنند، مراسم کمتری در کلیسا برگزار می‌شود.
به لحاظ معماری باید گفت این کلیسا، از دو گنبد مخروطی آلومینیومی برخوردار است که یکی از آنها بر روی بخش اصلی کلیسا و دیگری در انتهای کلیسا، در جایگاه ناقوس نصب شده است. همچنین ۴ درب دولنگه قهوه‌ای بعنوان ورودی این کلیسا درنظر گرفته شده‌اند و هر لنگه، نقشی برجسته از صلیب را به نمایش می‌گذارد.
کشف ماجراجویانه غارهای جزیره قشم
کلیسای کانتور در قزوین
و در آخر باید بگوییم معروف‌ترین کلیسای ارتدکس روسی در قزوین، کلیسای کانتور نام دارد که با عنوان "برج ناقوس" نیز شهرت دارد. قدمت این کلیسا به دوران پهلوی برمی‌گردد و به لحاظ موقعیت مکانی، در جنوب پارک مشاهیر یا لاله‌ها در شهر قزوین واقع شده است.
این بنا در حین اشغال ایران توسط روس‌ها، در زمان جنگ جهانی دوم ساخته شد و با عنوان کانتور به معنای مقر یا مرکز نامگذاری شد. هر چند که بعد از خروج روس‌ها، این کلیسا دیگر بعنوان عبادتگاه مورد استفاده قرار نگرفت، بلکه صرفا بعنوان یک اثر تاریخی نگهداری شد که در دل خود ویترین‌های فروش جواهرات و صنایع دستی را جای داده است.
به لحاظ طراحی باید گفت پلان چند ضلعی نامنظم و استفاده از آجرهای قرمز لعابی در نما و سقف گنبدی، این بنا را از بسیاری جهات از سبک بناهای قزوین و سایر کلیساها متمایز می‌کند. بیشتر نمای کلیسای روسی، از آجر و ساروج ساخته شده و بر روی دیوار آن پنجره‌هایی قوسی شکل وجود دارند که با آجر قاب گرفته شده‌اند.گ فتنی است این کلیسا، در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
نظرات کاربران