۱۲ رقص سنتی هند و زادگاه آن‌ها
جاذبه‌های گردشگری هند
در هند رقص‌های متنوع از ایالت‌های مختلف وجود دارد و مردم هر گوشه از این کشور، به شیوه‌ی خود می‌رقصند. با این حال در اصل تنها ۶ فرم رقص اصیل و ملی وجود دارد. این فرم‌ها عبارتند از باراتناتیام، کاتهاک، کاتاکالی، مانیپوری، کوچیپودی و اودیسی. این رقص‌های سنتی خیلی بیشتر از تنها چند حرکت بدن بوده و ریشه در باورها و سنت‌های مردم این کشور و داستان‌های اساطیری دارد و از نظر فرهنگی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. حتی در بعضی فرهنگ‌های هندی، رقص، شیوه‌ای از وقف کردن خود در هنر خدایان محسوب می‌شود.
با این اوصاف نگاهی بندازیم به فرم‌های مختلف رقص سنتی در تور هند:
باراتناتیام | Bharatnatyam
این رقص با نوای آسمانی کارناتیک اجرا شده و از جنوب هند و تامیل نادو سرچشمه می‌گیرد. ریشه‌ی رقص باراتناتیام را می‌توان به بیش از هزار سال قبل از میلاد مسیح نسبت داد. جایی که در معابد باستانی تامیل نادو، بانوان این رقص را اجرا می‌کردند. این رقص با حرکات دست و سر جان می‌گرفت و حرکات سختی با تمام اعضای بدن داشت که رقصنده را به چالش می‌کشید. فرمی که در هند بسیار رواج داشت تا این که بریتانیایی‌ها این کشور را مستعمره خود کردند و رقص باراتناتیام را بیش از حد افسرده کننده نامیدند و همین باعث افول این فرم شد. در حال حاضر باراتناتیام جزو فرم‌های هنری مهم رقص سنتی هند به حساب آمده و جان تازه‌ای گرفته است و افراد زیادی به انجامش می‌پردازند.
کاتهاک | Kathak
درست در نقطه مقابل و در شمال هند، فرم رقص سنتی کاتهاک در اوتار پرادش به وجود آمده است. معنای این کلمه از لغط "داستان" به هندی نشات گرفته که نام‌گذاری بسیار هوشمندانه‌ای بوده است چون کاتهاک همیشه برای روایت داستان مورد استفاده قرار می‌گیرد و این قصه با حرکات بدن بازگو می‌شود. کاتهاک را به اسم "رقص عشق" نیز می‌شناسند که در آن مرد و زن باید در کنار هم به انجام حرکات بپردازند. بخش زیادی از اجرای کاتهاک بر عهده حرکاتی است که باید هنرمندان با مچ پا انجام شود و در نهایت با حرکات دست و بدن کامل شود. شکل‌های مختلفی از کاتهاک در طول تاریخ به جا مانده که در جاهایی مثل جیپور، بناراس یا لوکنو آن‌ها را می‌بینید.
کاتاکالی | Kathakali
این رقص سنتی مهم نیز از جنوب هند و از کرالا نشات گرفته است و بسیار از آن‌ها که در سفر به هند، این نقطه را انتخاب می‌کنند، می‌توانند در سالن‌های نمایش، به دیدن اجرای هنرمندان در این سبک بروند. کاتاکالی نیز برای روایت داستان مورد استفاده قرار می‌گیرد و معنی آن به هند نیز "داستان سرا" می‌شود، اما این رقص از نظر فرم و اجرا به کلی با کاتهاک متفاوت است. کاتاکالی به نوعی مذهبی‌ترین رقص مردم این کشور به حساب آمده و در ابتدا تنها برای روایت داستان رامایانا و شیوا از خدایان و الهگان باستانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. از نظر ظاهری نیز همه چیز در این رقص متفاوت است و در آن از لباس‌های شلوغ و بسیار سنگین، گریم سنگین و کلاه‌های بزرگ استفاده می‌شود و خود رقص نیز به شدت به حرکات صورت و بازی هنرمند وابسته است. حتی تمامی صورت هنرمند برای اجرا رنگ می‌شود. تنها یک خواننده در کل این روایت حماسی هندو وجود خواهد داشت که به آن سوپانام گفته می‌شود. کاتاکالی از جمله زیباترین فرم‌های نمایشی رقص در هند است و دیدنش را به همه پیشنهاد می‌کنیم.
مانیپوری | Manipuri
همان طور که از نامش پیداست، مانیپوری از شمال شرقی هند و از مانیپور آمده و از آن رقص‌های بسیار قدیمی است و در تمامی اجراهایی که از این سبک می‌بینید، سمبل‌های مانیپور به خوبی پید هستند. در زمان اجرای رقص، غیر از هنرمندان اجرا کننده، یک راوی نیز حضور دارد که داستان عاشقانه خدایان هندو، رادها و کریشنا را بازگو می‌کند و به آن راسلیلا گفته می‌شود. رقص نیز به صورت گروهی و با لباس‌های سنتی مخصوص این منطقه و آرایش سنتی انجام می‌شود و از فرم به خصوصی همراه با موزیک محلی بهره می‌برد.
با جاذبه‌های تاریخی دهلی آشنا شوید
کوچیپودی | Kuchipudi
رقصی که متعلق به آندرا پرادش است و بسیاری آن را از لحاظ یادگیری و اجرا، سخت‌ترین رقص کلاسیک هندی به حساب می‌آورند. این رقص و تمامی مناسبات مذهبی آن، کاملا وقف بر پرستش یکی از خدایان باستان بوده و بر خلاف رقص‌هایی که تا این جا به شما معرفی کردیم، هنرمند در کنار اجرا باید خواننده نیز بوده و اشعار را خود در هنگام اجرا بخواند. به همین دلیل، هنرمندانی که به اجرای کوچیپودی می‌پردازند، از ارزش و احترام بالایی برخوردارند. نکته جالب در مورد کوچیپودی این است که در ابتدا، تنها مردان حق داشتند آن را در معابد اجرا کنند اما در طی زمان، زن‌ها نیز اجازه‌ی این کار را پیدا کردند و حالا این هنر به لطف زنان زنده مانده و کم‌تر مردی در این سبک به اجرا می‌پردازد.
اودیسی | Odissi
این فرم زیبای رقص از اودیشا در بخش‌های شرقی هند آمده است. رقصی که در معابد بودایی هند شکل گرفته و سپس به عامه مردم رسیده است. حرکات این رقص از مجسمه‌ها و تندیس‌هایی که از زمان دیرین از شیوا و سوریا در معابد گنجانده شده بودند، الهام گرفته شده و روشی برای بازگو کردن داستان‌های اساطیری به شمار می‌روند که با ترکیب موسیقی سنتی اجرا می‌شوند و خبری از خواننده در آن نیست. اودیسی قدیمی‌ترین فرم رقص در کل هند به حساب می‌آید که تا به امروز به شکل سنتی اجرا می‌شود. اکثر هنرمندانی که به اجرای رقص اودیسی می‌پردازند زن بوده و در هر اجرا، بیش از ۵۰ حرکت را اجرا می‌کنند که نمایشی بی‌نظیر را برای مخاطبین خود به وجود می‌آورند.
بانگرا / گیدا | Bhangra/Gidda
این رقص محبوب به شمال هند و پونجاب اختصاص دارند و رقصی شلوغ و پر سر و صدا است با صدای بلند دوهل انجام می‌شود. بانگرا که به گیدا نیز خوانده می‌شود، از آن رقص‌هایی است که اغلب در جشن‌های سنتی هند مثل فستیوال پونجابی به نمایش در می‌آید. در این رقص که به صورت گروهی اغلب به وسیله‌ی مردان و زنان با هم انجام می‌شود، لباس‌های رنگارنگ و زیبا به تن شده و همه بر اساس ریتم به انجام حرکات با تحرک بالا می‌پردازند. این رقص نیز عموما روایت گر داستان است اما نقش داستان در آن به اندازه بعضی فرم‌های دیگر نیست.
گاربا | Garba
گاربا فرم رقص خاصی است که از سنت‌های دیرینه مردم گوجرات بوده و به صورت مشخص، اختصاص دارد به الهه‌ای باستانی به نام دورگا. این رقص میان افراد خارجی نیز بسیار معروف است چون در فستیوال هندو ۹ روزه به نام ناواراتری اجرا می‌شود که خیلی‌ها در آن شرکت کرده و به تماشای اجراها می‌پردازند. برای اجرای این رقص، هنرمندان باید در گروه به صورت زوج به اجرا می‌پردازند. این رقص نیز شامل حرکات شلوغ، لباس‌های رنگارنگ و پر زرق و برق و زیورآلات متعدد انجام می‌شود.
روف | Rouf
روف به وسیله‌ی مردم کشمیر در جشن‌های بزرگ و فستیوال‌های هندی اجرا می‌شود و تقریبا با تمامی رقص‌هایی که در این نوشته به آن‌ها پرداختیم، متفاوت است. روف توسط هنرمندان زن به صورت گروهی و با نوای موسیقی سنتی کشمیر اجرا شده و در آن، رقصی شبیه به رقص سنتی کردی را به اجرا گذاشته و در هنگام انجام حرکات نسبتا ساده، در کنار هم می‌ایستند. روف به اندازه‌ی خیلی از رقص‌های باستانی هند، قدیمی نیست و ریشه در مردم مسلمان این منطقه دارد و به همین دلیل است که شکلی کاملا متفاوت داشته و در گذشته، زمان برداشت محصول اجرا می‌شده.
گومار | Ghoomar
اولین چیزی که در این رقص به چشم می‌خورد، لباس‌های بسیار زیبا و زیورآلات سنگین است. رقصی که مردم راجستان به اجرای آن می‌پردازند و این روزها به شکلی منحصر به فرد توسط هنرمندانی قابل به نمایش گذاشته می‌شود. در این رقص بر خلاف ظرافت بعضی از رقص‌های هندی که در بخش‌های اولیه نوشته به آن‌ها پرداختیم، اجرا با ریتم تند انجام شده و از حرکات چرخشی بسیار در آن استفاده شده است. رقص ریشه در یک قبیله‌ی قدیمی به نام بیل دارد که برای پرستش الهه‌ای به نام ساراسواتی آن اجرا می‌کردند.
چائو | Chhau
یکی از المان‌های مهم رقص‌های هندی، ترسیم داستان رقص در چهره‌ی هنرمند است و در خیلی از رقص‌ها، این مهم از اجزای اصلی اجرا به حساب می‌آید. در چائو اما همه چیز متفاوت است و زنان و مردان با زدن ماسک به اجرا می‌پردازند و از لباس‌های شلوغ و زیبا و زیور آلات و کلاه سنگین استفاده کرده و نمایشی با ظرافت و فوق‌العاده را به نمایش می‌گذارند. این رقص از شرق هند می‌آید و به خوبی می‌توان نشانه‌های ورزش‌های رزمی را در آن مشاهده کرد.
بیهو | Bihu
و در پایان به رقصی خاص اشاره کنیم که در آسام، شمال شرقی هند و به دست پسران و دختران جوان و بیشتر در فستیوال‌ها اجرا می‌شود. این رقص شامل یک سری حرکات ریتمیک می‌شود که به صورت پشت سر هم انجام می‌شوند و در آن‌ها چرخش‌ها و حرکات سریع زیادی دیده می‌شود. از زیبایی‌های رقص بیهو، لباس‌های سنتی جذاب مردم این منطقه و زیورآلاتی است که به دست می‌بندند. البته بیهو را می‌توان ترکیبی از رقص‌های مختلف نیز به حساب آورد و نشانه‌هایی از فرم‌های رقص‌های سنتی به وضوح در آن مشهود است. اما ریشه‌ای این شباهات خیلی مشخص نیست.
گشت و گذار در بمبئی راهنمای ۲۰۲۲
نظرات کاربران