معماری در ارمنستان از گذشته تا حالا
جاذبه‌های گردشگری ارمنستان
ارمنستان سرزمینی زیبا در میان دریای سیاه و دریای خزر است. اولین کشوری که در آغاز قرن چهارم میلادی، مسیحیت را به عنوان دین رسمی برگزید و به همین دلیل شما کلیساهای زیادی را در این کشور می‌بینید که بعضی‌هایشان، قدیمی‌ترین سازه‌های مسیحی به جا مانده در دنیا هستند.
این کشور تاریخی جذاب در باب معماری دارد و دلیل اصلی آن فتح ارمنستان به دست امپراطوری‌های مختلف در طول قرن‌های مختلف بوده که از جمله آنها می‌توان به اعراب، بیزانتین‌ها، ایرانی‌ها و عثمانی‌های اشاره کرد. در مقاله‌ای که امروز برای شما تهیه کرده‌ایم، نگاهی کلی به معماری این ارمنستان در طول تاریخ خواهیم انداخت و از دوره‌های متفاوت، مهم‌ترین ابنیه این کشور را به شما معرفی می‌کنیم. اگر مسافر تور ارمنستان هستید، بد نیست با تاریخ و هنر معماری این کشور آشنا شوید.
دوره‌های تاریخی مختلف در معماری ارمنستان
پادشاهی باستانی ارمنستان (۳۲۱ قبل از میلاد تا ۴۲۸ میلادی)
اولین دوره‌ی استقلال و تاریخ واقعی ارمنستان به این دوره از تاریخ بر می‌گردد که پادشاهان باستانی این منطقه را اداره می‌کردند. سه سلسله در مجموع در آن دوره پادشاهی را به عهده گرفتند و این دوره مساحت ارمنستان نیز بیشترین در تاریخ خود بوده است و از سمت‌های مختلف به دریای سیاه، دریای خزر و تا مدیترانه می‌رسید. بناهای قدیمی متفاوتی از معابدی که برای پرستش خدایان باستانی به کار گرفته میشد در این دوره ساخته گشت تا این که در سال ۳۰۱ میلادی، پادشاه تریداتس سوم (Tiridates III) مسیحیت را به عنوان دین اصلی کشور انتخاب کرد و از آن روز ساخت کلیساها آغاز شد و در همین سده چند کلیسا ساخته شد که هنوز هم به عنوان قدیمی‌ترین بناهای مسیحی از آنها یاد می‌شود.
پادشاهی باگراتونی (۸۸۵ تا ۱۰۴۵ میلادی)
بعد از چند سده که ارمنستان بین امپراطوری‌های بزرگ دست به دست میشد، در نهایت از سال ۸۸۵ میلادی یک پادشاهی مستقل دیگر در این کشور شکل گرفت. این پادشاهی یک پایتخت برای خودش در نظر گرفت، از نظر فرهنگی و اقتصادی کشور را پیشرفت داد و تا قرن ۱۱ میلادی نیز حکومت را به دست داشت. این دوره کشور کوچک‌تر شده بود و از طرفی پیشرفت زیادی داشت و همین امر را می‌تواند در سازه‌های مختلفی که آن دوره به جا مانده دید که شامل چنیدن کلیسای فوق‌العاده زیبا می‌شود.
بهترین هتل‌های نزدیک مرکز شهر ایروان
پادشاهی سیلیسیا (۱۰۸۰ تا ۱۳۷۵ میلادی)
با توجه به حملات مستمر امپراطوری بزرگ سلجوقیان، خیلی از ارامنه مجبور به ترک خانه‌های خود شدند و این کشور بسیاری از اراضی خود را از دست داد. دوره‌ای که پادشاه سیلیسیا شکل گرفت و مردم این کشور نیز به ساخت تجهیزات دفاعی پرداختند و در همین دوره بود که در کنار کلیساها، قلعه‌های دفاعی متعددی نیز در این کشور ساخته شد که هنوز هم نمونه‌هایی از آنها را می‌توان در سفر به ارمنستان مشاهده کرد. در این دوره نشانه‌های معماری قرون وسطایی اروپایی به وضوح در معماری این کشور دیده می‌شود.
بعد از این پادشاهی دوباره کشور ارمنستان بین کشورهای مختلف دست به دست میشد تا این که در نهایت در سال ۱۹۹۱ شوروی از هم پاشید و ارمنستان به عنوان یک کشور واحد و مستقل، دوباره در دنیا شناخته شد. البته همین دوران کمونیستی نیز با خود یک سبک معماری خاص را به همراه آورد و در دوران مدرن نیز، ابنیه بسیار زیبایی در کشور ساخته شده که به آنها نیز باید توجه داشت.
مشخصه‌های مهم معماری ارمنی
چلیپاسنگ
این سنگ‌ها بعضا به صلیب‌های سنگی ارمنی نیز شناخته می‌شوند و در بسیاری از بناهای ارمنستان به چشم می‌خورند. در واقع وجود یک چلیپاسنگ در معمار ابنیه ارمنستان، کاملا یک مشخصه آشنا به حساب می‌آید. در بسیاری از صومعه‌ها این طرح‌ها را راهبخه‌ها بر روی سنگ حک می‌کردند. شاید این کنده‌کاری‌ها در ظاهر خیلی شبیه به هم نباشند اما اگر کمی بهشان دقت کنید، می‌بینید در همه‌شان یک ساختار واحد رعایت شده است.
معرفی زیباترین آبشارهای ارمنستان
سقف‌های مخروطی
تقریبا بالای هر کلیسایی که نگاه کنید، سقفی مخروطی می‌بینید که در وسط بنا واقع شده است. البته ساخت این گونه سقف‌ها مختص ارامنه نیست و در بسیاری از کلیساهای شرق آسیا دیده می‌شود با این حال در معماری ارمنستان، این نکته یک مشخص واحد در بسیاری از بناها به حساب می‌آید. غیر از کاربری که این گونه سقف‌ها دارد، این گونه سازه‌ها از دوردست نیز کاملا مشخص است که باعث می‌شود همه از وجود کلیسا در آن مکان با خبر شوند.
فضای داخلی خشک و بی‌رنگ
وقتی وارد کلیساهای ارمنستان می‌شوید، در بیشتر مواقع فضای داخلی بی رنگ و لعاب را مشاهده خواهید کرد که البته در زمان خود یک استاندارد به حساب می‌آمد تا آنها که برای عبادت می‌آیند، روی اعمال خود دقت داشته و به رنگ‌های مختلفی که بر روی سقف و فضای داخلی کلیسا وجود ندارد، تمرکز نکنند. مثل صومعه هاقپات که فضای داخلی آن با معماری زیبایش خالی از هر رنگ و نقشی بوده و هیچ کار هنری روی دیوارهایش انجام نشده است. البته استثنائاتی وجود درد اما این گونه طراحی‌ها در ارمنستان غالب هستند.
تاثیر معماری ایرانی، بیزانتین و اسلامی در ارمنستان
همانطور که پیش‌تر گفتیم، امپراطوری‌های مختلفی در طول تاریخ به ارمنستان هجوم برده و این کشور را اشغال کرده‌اند. اما تاثیر این سه دسته را بیش از هر مردم دیگری می‌توان روی معماری ارمنستان مشاهده کرد. برای مثال در کلیسای آپوستلس در آنی، به وضوح می‌توان نشانه‌های هنر اسلامی را در طراحی راخلی سقف دید.
خور ویراپ، مقدس‌ترین صومعه در ارمنستان
بهترین طراحی معماری در بناهای تاریخی ارمنستان
کلیسای جامع اچمیادزین در واغارشاپاتیکی از اولین کلیساهای بزرگ این کشور است که به زیباترین شکل ممکن در زمان خود ساخته شده بود. وقتی جزییات این بنا را می‌بینید، باور نمی‌کنید که ساخت آن به اولین سال‌های قرن چهارم میلادی بر می‌گردد و البته با نگهداری بسیار خوب، تا الان نیز سالم باقی مانده است. اما کلیسایی دیگر نیز در همان سال‌ها در ارمنستان ساخته شد که کاملا نمایی متفاوت و خاص داشته و بخشی از آن در واقع غاری در دل کوه است. البته بخشی از کلیسای گگهارد مربوط به آن دوره است و در قرن ۱۳ میلادی، بخشی دیگر به این مجموعه اضافه شده است.
یکی دیگر از نقاطی که در سفر به ارمنستان پیشنهاد می‌کنیم، حتما از آن‌جا بازدید کنید، آنی است. "شهر ۱۰۰۱ کلیسا" زیبایی منحصر به فردی داشته و در آن‌جا بناهای مختلف و ویرانه‌های تاریخی متعددی می‌بینید که نشان از معماری جذاب ارمنی‌ها در دوره‌های مختلف دارد. این مکان یکی از میراث جهانی یونسکو نیز شناخته می‌شود.
اگر به کیزکالِسی بروید، در آن‌جا که حالا خاک ترکیه به حساب می‌آید، ویرانه‌هایی نسبتا سالم از قلعه ارمنی کوریکوس را مشاهده می‌کنید که در زمان سیسیلیا ساخته شده بود و در قرون ۱۱ تا ۱۴ از آن به عنوان یک سنگر دفاعی مستحکم استفاده میشد. در این دوره معماری ارمنستان به شدت تحت تاثیر اروپایی‌ها بود و نشانه‌های آن را به وضوح می‌توان در این بنا دید.
اما یکی از زیباترین و معروف‌ترین بناهای مذهبی ارمنستان، صومعه تاتف است که در در بالای یک کوه و در لبه‌ی پرتگاه واقع شده است. این بنای زیبا نه تنها از نظر معماری جذاب است بلکه در جایی فوق‌العاده واقع شده و منظره‌ای چشم نواز را پدید می‌آرود. به همین دلیل است که جمعیت زیادی از گردشگران هر ساله در تور ارمنستان از این مکان دیدن می‌کنند. این بنا به خاطر این که راهبان می‌خواستند در محلی ایزوله روزگرا بگذرانند در این مکان ساخته شده بود.
صومعه صومعه هاقپات را نیز نباید فراموش کرد. این بنا که در لوری واقع شده است و یکی دیگر از میراث جهانی یونسکو به حساب می‌آید، در طول چند سده رشد داشته و بین قرون ۱۰ تا ۱۳ هر بار بخشی جدید به آن اضافه شده است. این بنای تفاوت‌هایی با دیگر کلیساهای ارمنستان دارد که به خاطر ساخت خانه‌های مردم در فضای داخلی کلیسا برای در امان ماندن از حملات دشمنان بوده است.
گشت و گذار در خیابان شمالی ایروان
اگر نخواهیم تمام کلیساهای ارمنستان را در لیستمان قید کنیم باید به قلعه ییلانکله برویم که باز هم از دوره سیسیلیا به جا مانده است. جایی که مردم برای از ترس حملات سلجوقیان ساخته بودند و از آن جا به دفاع از خود می‌پرداختند. بنای سنگی بزرگی که بالای تپه واقع شده و از آن بالا نمایی زیبا را می‌توانید مشاهده کنید.
از دیگر کلیساهای زیبای ارمنستان از نظر معماری می‌توان به کلیسای جامع زوارتنوتس، صومعه ساناهین در لوری، ماکاراوانک و کچاریس اشاره کرد که هر کدام زیبایی منحصر به خود را دارند.
زیباترین ابنیه مدرن ارمنستان
در سال‌های اخیر هم بناهای زیبایی در ارمنستان ساخته شده که در بعضی از آنها، نشانه‌های کاملی از معماری کلاسیک ارمنی را خواهید دید و بعضی دیگر کاملا مدرن و متفاوت ساخته شده‌اند. دو بنای بسیار معروف کلیسای سنت گئورگی و کسکید از جمله دیدنی‌ترین بناهایی هستند که به سادگی می‌توانید در تور ارمنستان از آنها بازدید کنید و برای دیدنشان -مثل خیلی از جاهایی که در بالا به آنها اشاره داشتیم- هیچ نیازی نیست به جاهای دور افتاده بروید. کلیسای جامعه سنت گئورگی بنایی زیبا و بسیار بزرگ است که تا ۲ هزار نفر گنجایش دارد و در سال ۲۰۰۱ و بعد از فروپاشی شوروی ساخته شد.
ساخت کسکید اما به سال‌های ۱۹۷۰ بر می‌گردد. یک بنای پلکانی زیبا که از نمادهای مهم تفلیس بوده و یک موزه‌ی جذاب را نیز در خود میزبانی می‌کند. بنای یادبوبد جنگ جهانی اول نیز از جمله معماری‌های به نام و معروفی است که در ارمنستان می‌توانید ببینید. این بنای یادبود برای نزدیک به یک میلیون نفری ساخته شده که ارتش عثمانی آنها را به قتل رسانده بود. عملی که بعدها به اسم نسل کشی ارامنه شناخته شده و در همان محل و در موزه‌ای به همین نام، در موردش اطلاعات زیادی گذاشته شده است.
در قرن ۱۹ میلادی نیز یک بنای مهم در گیومری (دومین شهر بزرگ ارمنستان) ساخته بود، شهری که در گذشته به خاطر این که ارمنستان بخشی از خاک امپراطوری روسیه به شمار می‌آمد، الکساندرپول شناخته میشد. کلیسای منجی مقدس بنایی به سبک قرون وسطایی بود که به رنگی متفاوت از کلیساهای قدیمی ارمنستان ساخته شده و در آن از رنگ نارنجی روی پس زمینه‌ای تیره استفاده شده است. چیزی که به آن تصویری کاملا متمایز با دیگر بناهای این کشور می‌‌دهد.
هتل چهار ستاره سنترال در ایروان
نظرات کاربران