نکاتی در مورد حرم امام رضا (ع) در سفر (بخش سوم)

آرزوی هر مسلمان شیعه‌ای این است که در سال یک بار هم که شده باشد با تور مشهد سفر کرده و حرم امام رضا (ع) را زیارت کند. شاید تمامی شما بارها به شهر مقدس مشهد سفر کرده و حرم امام هشتم شیعیان را زیارت کرده‌اید. اما کم‌تر کسی با بخش بخش این حرم آشنا بوده است. به همین دلیل در این مقاله تصمیم داریم تا شما را با حرم امام رضا (ع) و نکاتی که بهتر است قبل از زیارت بدانید آشنا کنیم. دانستن این نکات کمک خواهند کرد تا در کنار داشتن سفری عرفانی متوجه شکوه و عظمت حرم هشتمین اختر تابناک شیعیان نیز باشید.

 

آشنایی با سنگ مرقد امام رضا (ع)

تا کنون سنگ مرقد امام رضا (ع) سه بار تعویض شده است. در حال حاضر تمامی سنگ‌های تعویض شده در موزه آستان قدس مشهد نگه‌داری می‌شوند. برای اولین بار سنگ آرامگاه امام هشتم شیعیان در دوران سلجوقیان در این مکان نصب شد. این سنگ تحت عنوان سنگ سابق شناخته می‌شود. بعدها این سنگ مرمری در دوران حکومت صفوی با یک سنگ مرمری سفید تعویض شد. آخرین و سومین بار سنگ مرقد امام رضا (ع) توسط رهبر انقلاب در سال ۱۳۷۹ تعویض شد. این سنگ نیز از جنس مرمر بوده و ابعادی در حدود ۱۰ متر در ۲۰ متر دارد. گفته می‌شود که وزن این سنگ چیزی در حدود ۳ تن و ۶۰۰ کیلوگرم است. بر روی سنگ نیز آیه‌هایی از قرآن و یک دوبیتی به چشم می‌خورد.

 

گشتی در موزه آستان قدس رضوی

 

محل دقیق دفن اما رضا (ع)

یکی از سوال‌های مهم و رایجی که ذهن زائران حرم امام رضا (ع) را به خود درگیر می‌کند این است که امام هشتم دقیقا در کجا دفن شده است. قبل از پرداختن به این موضوع بهتر است به گوشه‌ای از وصیت امام هشتم اشاره کنیم. در این وصیت گفته می‌شود که امام درخواست کرده که بعد از مرگ برای دفن پیکر ایشان هفت پله پایین بروند. سپس بر محل دفن ضریح کوچکی قرار دهند. در صورت خواست خدا این ضریح و حرم گسترش خواهد یافت.

بعد از شهادت امام رضا (ع) پیکر ایشان در آرامگاه هارون‌الرشید در سناباد دفن گردید. بعدها در محل دفن که کمی پایین‌تر از سطح زمین قرار داشت تغییراتی ایجاد شد. به طوری که محل دفن از آنچه که بود نیز کمی پایین‌تر رفت. بنابراین حالتی به شکل یک سرداب پیدا کرد. به همین دلیل راهرویی را به منظور دستیابی به مضجع شریف تهیه کردند. در نتیجه این کارها ضریح با سطح زمین هم سطح گردید. این سرداب و ضریح در طول تاریخ مدام در حال بازسازی و مرمت قرار گرفته است. آخرین بازسازی‌ها به سال ۱۳۷۹ ه.ش تعلق دارند. در این بازسازی همه سنگ‌های قدیمی مضجع شریف برداشته شده و بر روی مزار شریف امام هشتم بتن‌ریزی کردند. در نهایت نیز بر روی آن ضریح فولادی نگین‌نشان قرار داده شد. امروزه ورودی جدیدی به نام رواق دارالاجابه برای دسترسی به آن تعبیه شده که تمامی زائران می‌توانند از این رواق عبور کنند.

 

علاوه بر امام رضا (ع) چه افراد دیگری در حرم دفن شده‌اند؟

به غیر از هشتمین امام شیعیان در حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد افراد معروف و مهم دیگری نیز دفن شده‌اند. این اشخاص از جمله افراد معروف فعال در حوزه‌های سیاست، ادبیات، فقه و زمینه‌های مهم دیگر بوده‌اند. اما در میان تمامی این افراد نام برخی از آن‌ها بیشتر از بقیه شناخته می‌شوند. از جمله مهم‌ترین افرادی که در حرم مقدس امام رضا (ع) دفن شده‌اند عبارتند از:

• حاج حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی
• شیخ هاشم قزوینی
• شیخ حر عاملی
• علامه محمد تقی جعفری
• شیخ جعفر مجتهدی
• حاج آخوند تربتی
• شیخ طبرسی
• شیخ بهایی
• و آرامگاه شیخ محمد عارف معروف به پیر پالاندوز

همچنان نیز برخی از شاعران و افراد معروف با انجام هماهنگی‌های لازم با دفتر امور دفن حرم در این مکان مقدس انجام می‌شوند.

 

بازدید از موزه آب مشهد مقدس

 

معروف‌ترین مساجد حرم امام رضا (ع)

در حرم امام رضا (ع) دو مسجد باشکوهی نیز بنا شده‌اند که زائران می‌توانند برای راز و نیاز و عبادت یکی از آن‌ها را انتخاب کنند. در ادامه به معرفی این دو مسجد پرداخته‌ایم:

• مسجد گوهرشاد

این مسجد نام خود را از بانو گوهرشاد گرفته است. چرا که این بنای مقدس به دستور ایشان که در قرن ۹ هجری همسر میرزا شاهرخ تیموری بود، انجام شد. علاوه بر فضای عرفانی و مقدس با وارد شدن به این مسجد باشکوه مبهوت سبک معماری ایرانی و اسلامی خواهید شد. البته این مسجد در طول تاریخ بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. سبک معماری باشکوه مسجد گوهرشاد در سطح جهانی از شهرت بالایی برخوردار است. این مسجد زیربنایی در حدود ۹۴۱۰ متر مربع مساحت را دارا است.

• مسجد بالاسر حضرت

مورد بعدی از مساجد حرم امام رضا (ع)، مسجد بالاسر حضرت نام دارد. این مسجد دارای قدمتی ۱۰۰۰ ساله بوده و همان طور که از نام آن می‌توان متوجه شد دقیقا در بالای سر حضرت قرار گرفته است. از آنجایی که این مسجد از طرف اکثر زائران برای خواندن نماز انتخاب می‌شود یکی از شلوغ‌ترین قسمت‌های حرم به حساب می‌آید. طبق شواهد تاریخی گفته می‌شود که مسجد بالاسر حضرت دومین بنایی است که در حرم ساخته شده است.

 

حرم امام رضا (ع) از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

حرم امام رضا (ع) واقع در شهر مقدس مشهد از شکوه و عظمت بی‌نظیری برخوردار است. به طوری که سالانه بیش از ۳۰ میلیون زائر را از جای جای دنیا به سمت خود جذب می‌کند. ناگفته نماند که حرم امام هشتم علاوه بر اینکه یک آرامگاه مقدس برای زیارت و عبادت می‌باشد از بخش‌های متعدد دیگری نیز تشکیل شده است. بنابراین زائران می‌توانند بعد از زیارت به بازدید و گشت و گذار در بخش‌های مختلف حرم بروند. از جذاب‌ترین و مهم‌ترین این بخش‌ها به قرار زیر هستند:

• موزه‌ مرکزی
• موزه کنجینه نفایس
• موزه فرش
• موزه مردم شناسی
• بنیاد پژوهش‌های اسلامی
• دانشگاه علوم اسلامی رضوی
• دارالشفاء امام رضا (ع)
• کتابخانه‌ی مرکزی آستان قدس رضوی
• کتابخانه‌ی مسجد گوهرشاد
• گورستان‌های بهشت ثامن الائمه‌ی
• سرویس‌های بهداشتی و وضوخانه‌ها
• مرکز نمایشگاه‌ها و همایش‌های آستان قدس رضوی در ورودی باب‌الجواد
• نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های کتاب و محصولات فرهنگی

 

بازدید از باغ موزه نادری مشهد

اکنون که با حرم امام رضا (ع) آشنا شدید می‌توانید با دید بازتری به زیارت مشغول شوید و از لحظه به لحظه خود در تور مشهد لذت ببرید.