صنایع دستی چین

صنایع دستی کشور چین . با یاد آوری اینکه جمهوری خلق چین با وسعتی افزون بر ۷۶۰۰۰۰۰ کیلومتر، جمعیتی حدود ۱۲۳۰۰۰۰۰۰۰ نفر دارد و از حیث جمعیت در مقام نخست و از لحاظ وسعت نیز در زمره ممالک وسیع جهان قرار داردوچین که در شرق آسیا قرار دارد، دارای ۵۶ ملیت مختلف است و ادیان گوناگونی چون اسلام، مسیحیت، تائوییسم، بودیسم و کنفوسیوس را در خود جای داده. آمار مسلمانان چین را بیش از ۳۰۰۰۰۰۰۰ نفر برآورد میکنند که بیشتر آنها در ایالت سینگ کیانگ - ترکستان شرقی - و... زندگی می‌کنند. گفتنی است که بیش از ۸۰ درصد جمعیت چین در مناطق روستایی آن کشور ساکن اند. از سال ۱۹۷۹ میلادی که جمهوری خلق چین درهای خود را به جهان خارج باز کرد، به سرعت در مسیر توسعه گام نهاد به طوری که با تصویب قانون سرمایه گذاری خارجی با تضمین برگشت سود تا میزان ۱۰۰ درصد در سال ۱۹۸۶ میلادی موجب امضا ۸۴۰۰۰ قرارداد سرمایه گذاری مشترک با طرفهای خارجی طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ میلادی شد و طی سال ۱۹۹۲ میلادی حدود ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌های آمریکایی را جذب کرد. اینگونه اقدامات موجب تشویق به سرمایه گذاری ۵۵۰۰۰۰۰۰ نفر چینی مقیم خارج از آن کشور که بیش از ۲۰۰۰ میلیارد دلار دارایی دارند، شده و باعث شده تا تولید ناخالص داخلی چین از ۱۷۵ میلیارد دلار در سال ۱۹۷۹ به حدود ۴۳۰ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۲ و به ۷۳۶ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۶ افزایش و صادرات آن کشور هم به رقم ۱۳۰ میلیارد دلار فزونی یابد. با توجه به غلبه جامعه روستایی در چین استقرار صنایع مناسب روستا در غالب صنایع کوچک از اولویت‌های سیاست توسعه اقتصادی چین بوده است.
چین دارای سابقه طولانی و بسیار درخشانی در تکامل علوم، فنون و پیشرفت تمدن بشری است و هنرمندان و صنعتگران چینی طی قرون و اعصار متمادی همواره سهم مهمی ‌در تولید و عرضه صنایع دستی با ارزش و ممتار داشته اند.
صنایع دستی چین با داشتن ریشه‌های بسیار قوی در تاریخ کهن آن کشور از حدود ۳۰ سال پیش با نگرشی جدید و هماهنگ با توسعه گردشگری از رشد بالایی برخوردار بوده است.

ساختار تولید صنایع دستی در چین دارای ویژگیهای زیر است:

۱-عمده تولید محصولات صنایع دستی در شهرهای بزرگ نظیر پکن، جانگ سو و گوانگژو معمول بوده و در روستاها عمومیتی ندارد.

۲-واحدهای تولیدی به صورت کارگاههای بزرگ و متمرکز دولتی فعالیت می‌کنند که همراه با تقسیم کار و اعمال مدیریت صنعتی است و همین خصوصیت موجب کنترل کیفیت تولیدات در کلیه مراحل ساخت به بهترین شکل ممکن شده است.

۳-نیروی انسانی شاغل در صنایع دستی چین کاملا جوان - میانگین سنی کمتر از ۲۵ سال است

۴-غالب محصولات تولیدی جنبه تزیینی داشته و با هدف صدور به خارج کشور تولید می‌شود.

۵-تاثیرپذیری فوق العاده صنایع دستی از هنرهای تجسمی‌ن ظیر نقاشی و مجسمه سازی

۶-تنوع فوق العاده طرحها و تولیدات در رشته‌های مشخصی از صنایع دستی

بیشتر فعالیت‌های مربوط به تولید، فروش داخلی و صدور صنایع دستی به خارج توسط یک شرکت سراسری به نام شرکت ملی واردات و صادرات صنایع دستی چین صورت می‌گیرد. این شرکت در شهرهای مختلف نظیر پکن، گوانگژو و جانگ سو دارای شعباتی است. البته در همین راستا شرکتهای دولتی دیگری نیز با در اختیار داشتن کارگاههای بزرگ تولیدی فعالیت دارند نظیر «شرکت واردات و صادرات هنری پکن».

1-قالی بافی: یکی از صنایع دستی پررونق و ممتاز کشور چین که در سطح جهانی نیز صاحب اعتبار قابل ملاحظه ای است، قالی بافی است و در حال حاضر در حدود ۴۰۰۰ دستگاه قالی بافی به صورت متمرکز توسط شرکت واردات و صادرات صنایع دستی و هنری پکن اداره می‌شود. قالی‌های تولیدی با استفاده از ابریشم، کرک و پشم تولید و بعضا دارای رجشماری حدود ۴۰ و بالاتر از آن بوده و «فارسی باف » است.در میان طرحها و نقوش قالی‌های چینی بعضا نقوش و طرحهای ایرانی - بویژه طرحهای قالی‌های اصفهان و قم و تبریز - نیز مشاهده می‌شود ولی طرحهای اصیل و سنتی چین نیز با ظرافت و زیبایی تمام بر حاشیه و متن قالی‌های نقش می‌بندد. قالی چین به علت پایین بودن قیمت تمام شده - که ناشی از پایین بودن سطح دستمزد است - در مقام ممتازی قرار دارد و به صورت رقیب جدی فرش ایران در بازارهای بین المللی مطرح است.

2-ابریشم بافی و ابریشم دوزی: کشور چین را باید مهد ابریشم دانست. به طوری که شهرت دارد برای نخستین بار تخم کرم ابریشم را حدود ۵۰۰ سال پیش یکی از مبلغین مسیحی در داخل عصای خود جاسازی کرده و از آنجا به اروپا برد و همین امر موجب پرورش کرم ابریشم در مقیاسی وسیع در فرانسه و ایتالیا شد. با توسعه صنایع نساجی در سالهای اخیر، بافت پارچه ابریشم به کمک دستگاه‌های بافندگی سنتی محدود شده ولی در مقابل آن رودوزی با ابریشم بر روی پارچه‌های بسیار نازک ابریشمی‌ساده و سفید با الهام از گلها، گیاهان، پرندگان و حتی انواع ماهیان و آبزیان به سرعت توسعه یافته و محصولات مختلفی به صورت تابلو، کلاهک آباژور و پارتیشن تولید و اغلب به اروپا و آمریکا صادر میشود.

3-بامبو بافی: نظر به دسترسی به مواد اولیه بامبو به ویژه در سواحل جنوبی و جنوب شرقی چین بامبو بافی یکی از صنایع دستی پررونق و در ضمن صادراتی آن کشور را تشکیل می‌دهد. به طوری که همه ساله مقادیر قابل توجهی از انواع محصولات بامبوی تولیدی چین به کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی صادر می‌شود. با برش ساقه نی بامبو و بافت رشته‌های نازک و ضخیم و سپس پوشاندن آن با لاک مخصوص - به منظور جلوگیری از جذب رطوبت و تغییر شکل محصول - متجاوز از ۱۲۰ نوع فرآورده‌های گوناگون نظیر انواع سبد، گلدان، آویز، سرویس چایخوری، پارچ، لیوان، کیف، چمدان، سینی، بادبزن، کفپوش... با پوشش بامبو تولید و عرضه می‌شود.

4-حصیر بافی: بافت حصیر به صورت زیر انداز و تولید انوع سبد که بیشتر جنبه‌های مصرفی و آنهم مصرف در داخل کشور چین دارد، یکی از انواع صنایع دستی چین است.

5-صنایع دستی دریایی: کشور چین به علت داشتن مرزهای آبی طولانی و دسترسی به آبهای گرم اقیانوس آرام از طریق دریای زرد و دریای شرقی و جنوبی چین، امکانات زیادی جهت استفاده از انواع صدفها، مرجانها و سایر بقایای آبزیان دریا در اختیار دارد. وجود مواد اولیه فراوان و متنوع و نیروی کارارزان موجب شده تا با الهام از طبیعت زیبای این سرزمین اقدام به برش، نقاشی و چسباندن قطعات مختلف صدف، مرجان و سایر بقایای آبزیان دریا به یکدیگر جهت تهیه و ساخت تابلو‌های تزیینی نمایند. تابلوهای مذکور در ابعاد مختلف ساخته شده و به قیمت مناسب عرضه می‌شود.

6-روکاری (رودوزی) :تهیه انواع محصولات نظیر رومیزی، روتختی، دستمال، کوسن و همچنین تابلوهای تزیینی به طریق «رودوزی» یکی دیگر از انواع صنایع دستی اصیل و سنتی چین است. روکاری بر روی پارچه‌های پنبه ای و پولیستر با استفاده از انواع نخهای تزیینی و رنگین صورت می‌گیرد. ضمن آنکه سوزن دوزی بر روی ابریشم را باید نفیس ترین و ارزنده ترین نوع رودوزیهای چین محسوب نمود که البته سوزن دوزی بر روی ابریشم بیشتر به صورت تابلوهای زیبا که به صورت مناظر طبیعی و حتی محیط قعر دریا را همراه با ماهی‌ها و آبزیان رنگارنگ تصویر می‌نماید، مشاهده می‌شود.

7-معرق کاری چوب: تولید انواع تابلو، جعبه پاراوان به شیوه معرق کاری نیز در چین متداول است. برای تزیین سطح چوب اغلب از صدف استفاده می‌شود ولی در مواردی هم افزون بر صدف عاج و سنگ یشم را به کار می‌برند. عمده این محصولات در شهر گوانگژ و تولید شده و برای فروش، بیشتر در پکن عرضه می‌شود.

8-کنده کاری و منبت کاری: از جمله دیگر صنایع دستی چین، کنده کاری روی چوب فوفل است که اشیا، مجسمه‌ها و مبلمان از آن ساخته می‌شود. همچنین منبت کاری چوب نیز از جمله هنر - صنعتهایی است که در جمهوری خلق چین رواج دارد.

9-ساخت اشیا و مجسمه‌های تزیینی از سنگ یشم و سنگ مرمر: یکی دیگر از صنایع دستی پررونق و صادراتی چین است.

10-گلیم بافی: تولید انواعی از گلیم نیز در زمره صنایع دستی کشور چین است.

11-شیشه گری و نقاشی پشت شیشه: این هنر نیز از هنرهای قدیمی‌چین محسوب می‌شود و باید گفت که چینیها صاحب تبحر و تخصص بالایی در نقاشی پشت شیشه هستند.

12-سفال، سرامیک و بدل چینی : چین را باید مهد سفال و سرامیک سازی در دنیا دانست و باید گفت که چینیها بخصوص در ساخت ظروف بدل چینی دارای مهارتی خاص و استثنایی در جهان هستند. چینی آلات از این سرزمین گرفته شده و علت عمده آن کشف خاک سفید کائولین برای نخستین بار طی قرنهای گذشته در این سرزمین است حتی نام خاک کائولین از تپه معروف کائولینگ اقتباس شده است. این خاک برای نخستین بار در این تپه شناسایی و در صنعت سرامیک مورد استفاده قرار گرفت. البته علاوه بر خاک کائولین از خاک رس مرغوب حاصل از رسوبات رودخانه‌های بزرگ این کشور نظیر رودخانه «یانگ تسه» و رودخانه زرد به بهترین شکل ممکن برای ساخت محصولات سفال و سرامیک استفاده می‌شود. با توجه به حجم تولید و صادرات و همچنین اصالت و تنوع صنایع دستی در چین این کشور را می‌توان یکی از سه کانون عمده صنایع دستی جهان به همراه هند و ایران به شمار آورد. بایستی یادآور شد که طبق آمار موجود میزان صادرات سالانه صنایع دستی چین بیش از ۵ میلیارد دلار و میزان فروش به گردشگرانی که از این کشور دیدن می‌کنند به بیش از ۵۰۰ میلیون دلار می‌رسد.