سنگ‌نگاره‌های ارمنستان
جاذبه‌های گردشگری ارمنستان
بخشی از زیبایی ارمنستان به جاذبه‌های تاریخی این کشور بر می‌گردد. انسان‌ها هزاران سال است که در این سرزمین زیبا زندگی می‌کنند و نشانه‌های زندگی آنها را می‌توان در زمان‌های مختلف تاریخ در جاهای متفاوتی مشاهده کرد. اگر چه خیلی‌ها، به شوق دیدن صومعه‌ها و کلیساهای زیبای ارمنستان به این کشور می‌روند، اما سنگ‌نگاره‌ها را می‌توان، قدیمی‌ترین نشانه‌ی زندگی انسان‌ها به شمار آورد که امکان بازدید از آنها در طول تور ارمنستان نیز خواهید داشت. در نوشته‌ای که امروز برایتان آماده کرده‌ایم، به ۵ منطقه مختلف برای تماشای سنگ‌نگاره‌های باستانی ارمنستان خواهیم پرداخت که امیدواریم برای شما نیز مفید باشد.
تاریخ سنگ‌نگاره‌ها در ارمنستان
واژه پتروگلیف (Petroglyph) یا همان سنگ‌نگاره از ریشه کلمه یونانی پترا و پلیفو می‌آید که به ترتیب به معنی سنگ و تراشیدن هستند. این نشانه‌ها که از انسان‌های هزاران سال قبل هستند و هر کدام در هر جایی از دنیا، شکل و ظاهر خود را دارند. اما همه در یک چیز یکسانند و این این که، نقش‌ها به دست انسان و بر روی سنگ کنده شده‌اند. بخش زیادی از سنگ‌نگاره‌هایی که از دوره‌های چند هزار ساله به جا مانده درون غارها هستند که قدیمی‌ترین آنها به بیش از ۲۰ هزار سال قبل بر می‌گردد.
دانستنی‌هایی درباره کاسکاد ایروان
انسان‌ها در گذشته که خط نگاری نداشتند، علم و چیزهایی که در ذهن داشتند را به این شکل بروز می‌دادند. این سنگ‌نگاره‌ها از نظر تاریخی نیز اهمیت بالایی داشته و بخشی از زندگی مردم آن دوران را برای ما به نمایش می‌گذارند. خوشبختانه، کشور ارمنستان در سال‌ها اخیر، حمایت‌های زیادی از کاوش‌های باستان شناسی و مرمت و نگهداری از آثار باستانی اختصاص داده و به خوبی از سنگ نگاره‌های کشف شده در این کشور نگهداری می‌شود.
سه مجموعه پتروگلیف معروف در ارمنستان وجود دارد که مجموع آنها به چند هزار اثر مختلف می‌رسد که قدمت آنها بین ۲ تا ۹ هزار سال قبل از میلاد مسیح برآورد شده است و معروف‌ترین آنها نیز، پتروگلیف اوکتاسار به حساب می‌آید که در ادامه از آن‌جا نیز برایتان خواهیم گفت.
سنگ‌نگاره‌های اوختاسار، ارمنستان
اوختاسار (Ukhtasar) به تنهایی بیش از ۲ هزار پتروگلیف مختلف را در خود دارد. این پتروگلیف‌ها در منطقه‌ای بزرگ در کوهپایه پراکنده شده‌اند و در نزدیکی آنها، آبگیرهای کوچکی وجود دارد که در اثر فعالیت‌های آتش‌فشانی شکل گرفته‌اند. قدمت این پتروگلیف‌ها به چند هزار سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد و حتی اعتقاد بر این است که فاصله‌ی بین بعضی از اثرها نیز، بسیار زیاد است.
تفریح‌های زمستانی در سفر به ارمنستان
نقش‌هایی که در پتورگلیف‌های اوختاسار مشاهده می‌کنید، بسیار متنوع هستند. بخش زیادی از آنها مربوط به شکار، زندگی روزمره، مسائل مذهبی، مراسمات مختلف، انواع حیوانات و ستارگان و صورت‌های فلکی‌اند اما در این بین، هستند بعضی از طرح‌ها که هنوز کسی از آنها سر در نیاورده است و معنی و مفهوم آنها برای محققان کشف نشده. همین امر به راز و رمز این منطقه می‌افزاید. جالب است بدانید که در میان مردم ارمنستان، داستان‌ها و روایات زیادی درباره سنگ‌نگاره‌های اوختاسار وجود دارد.
بعضی از پتروگلیف‌های خاص نیز، نکاتی در مورد اعتقاقاد مردم در آن زمان نشان می‌دهند. برای مثال، پتروگلیف‌هایی هستند که کاراکترهایی شبیه به انسان دارند که در حال مبارزه به چیزهایی شبیه به اژدها هستند و ماه و خورشید نیز در این طرح‌ها مشخص است. به گفته پروفوسور مارتیروسیان، به نظر می‌رسد، آنها به خدایان ماه و خورشید اعتقاد داشتند که وقتی به روی زمین خیمه می‌زنند، شب و روز را پدید می‌آورند.
چطور به اوختاسار برویم؟
فاصله‌ی اوختاسار به ایروان دور بوده و این محل حدودا ۴ساعت از پایتخت دور است. با این حال، تورهای نسبتا زیادی از ایروان برای بازدید از آن‌جا برگزار می‌شود. غیر از تورهای گردشگری، بهترین راه برای رفتن به اوختاسار ، رسیدن به مرکز استان سیونیک با اتوبوس از ایروان و سپس رفتن با ماشین به روستای ساراناکوک بوده و سپس از آن‌جا، پیاده و طی یک کوهپیمایی کوچک می‌توانید به محل سنگ‌نگاره‌ها برسید. اینجا یکی مقاصد محبوب سفرهای یک روزه به جاذبه‌های اطراف ایروان میان گردشگران است.
سنگ‌نگاره‌های کوه گغاما ارمنستان
تعداد سنگ‌نگاره‌هایی که در کوه گغاما (Geghama Mountains) وجود دارد حتی از تعداد آنها در اوختاسار نیز بیشتر است. گفته می‌شود، این منطقه، در واقع منزلگاه مردم منطقه بوده و جاهایی از این کوهستان، به عنوان محل تجمع شکارچیان، معابدی برای پرستش خدایان باستانی و چیزهایی از این دست بوده‌اند. سنگ‌نگاره‌هایی که در کوه گغاما پیدا شده، به خوبی نشان دهنده شکل زندگی مردم، نحوه شکار و همچنین زندگی جمعشان است.
حتی در این سنگ‌نگاره‌ها، می‌توان گل‌ها و گیاهانی که در آن موقع در منطقه رشد می‌کرده و حتی حیوانات مختلف را نیز به خوبی شناخت. در میان نقاشی‌ها، حیوانات مختلفی از جمله گاو میش، گوزن، اسب، الاغ، روباه، گرگ، گراز، خرگوش، شیر و حتی خزندگان نیز به چشم می‌آیند که در نوع خود جالب بوده و نشان از تنوع جانوری این منطقه در گذشته دارد، تنوعی که این روزها در ارتفاعات ارمنستان، کم‌تر به چشم می‌خورد. در نظر بگیرید که نسل بخشی از این حیوانات در کوه گغاما به طور کامل نابود شده است.
در مورد این منطقه نیز، داستان‌های اساطیری زیادی وجود دارد که پروفوسور مارتیروسیان به خوبی آنها را در کتاب‌ها خود در مورد جوه گغاما و پتروگلیف‌های آن‌جا عنوان کرده است و می‌توان در میان نقاشی‌های مردم این کوه نیز، تصاویر اژدها یا حیوانات ترکیبی را مشاهده کرد و حتی چندین مجسمه از این طرح‌ها نیز در کوه گغاما وجود دارد.
چطور به کوه گغاما برویم؟
این کوه بزرگ، که بلندترین قله آن ۳۵۹۴ متر ارتفاع دارد و بین دریاچه سوان ارمنستان تا آرارات کشیده شده است. برای دیدن این منطقه، باید کوه پیمایی طولانی را به انجام برسانید و خب، گروه‌های زیادی برای رفتن به این ارتفاع اقدام می‌کنند. بخشی از سفرها نیز از خود کوه سوان انجام می‌شود اما متاسفانه، راه راحتی برای بازدید از آن‌جا وجود ندارد. البته نکته مثبت در مورد کوه گغاما، بسیار نزدیک‌تر از اوختاسار است.
سنگ‌نگاره‌های سارتسالی در ارمنستان
سنگ‌نگارهایی که در کوه سارتسالی (Sartsali) مشاهده خواهید کرد، به مراتب جدیدتر از سنگ‌نگاره‌ها در جاهای دیگر هستند و همچنین محققان خیلی آنها را مورد کاوش قرار نداده‌اند و از همین رو، اطلاعات زیادی نیز در مورد آنها در دسترس نیست. این پتروگلیف‌ها در پای کوه سارتسالی قرار دارد. با تمام این توصیفات، به هیچ وجه این نقاشی‌ها با آن چه در دو مورد قبلی مشاهده می‌کنید قابل مقایسه نیستند.
تاثیر سنگ‌نگاره‌ها در زبان نوشتاری ارمنستان
ریشه زبان نوشتاری ارمنستان، در چند زبان مختلف است و گفته می‌شود، زبان نوشتاری آنها تلفیقی از یونانی به همراه زبان‌های هیتی و سانسکریت بود که در آن دوران در حال فراموشی به حساب می‌آمد. محققان نشانه‌های خطاطی سانسکریت و هیتی را به خوبی در پتروگلیف‌ها مشاهده می‌کنند و با توجه به این که بعدها این نوع نوشتار با زبان یونانی تلفیق و در نهایت زبان اولیه نوشتار ارمنی شکل گرفت، می‌توان به خوبی تاثیر این طرح‌ها را مشاهده کرد.
موضوعاتی که اغلب در سنگ‌نگاره‌های ارمنستان دیده می‌شوند
همان‌طور که قبلا به صورت گذرا به موضوعاتی که در سنگ‌نگاره‌های ارمنستان مشاهده می‌شود، پرداختیم، بعضی از موضوعات، بیشتر در این آثار هنری باستانی به چشم می‌خورند که در زیر به صورت لیست وار آنها را قید کرده‌ایم:
- عناصر طبیعی مثل کوه، آتش فشان، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها
- واقعه‌های طبیعی مثل آذرخش، باران، رنگین کمان یا ابر
- اجسام فلکی مثل خورشید، ماه، صورت‌های فلکی
- گل‌ها و گیاهان
- انواع حیوانات
- فعالیت‌های مردانه مثل شکار و کشاورزی
- ورزش و مسابقات
- بازی‌ها و رقص‌های گروهی
- جنگ افزارها و لوازم شکار
- محتوای علمی مثل نقشه صورت‌های فلکی، تقویم باستانی و نقشه‌ها
معروف‌ترین سنگ‌نگاره‌های دنیا فارغ از اوختاسار و پتروگلیف‌هایش
سنگ‌نگاره‌های بسیاری در نقاط مختلف دنیا وجود دارند که بر حسب زمان کشف و همچنین محتوایی که ارائه می‌کنند، شهرتی جهانی دارند. شاید معروف‌ترین پتروگلیف دنیا، نقاشی‌های غاری در لاسکو (Lascaux) فرانسه باشد. این سنگ‌نگاری‌ها در سال ۱۹۴۰ کشف شده‌اند و مجموعه‌ای از چندین طرح مختلف هستند که از برآمدگی‌های سنگ‌های غار در چیزهایی که به تصویر کشیده شده، استفاده گشته که هوش مردم آن زمان را نشان می‌دهد. میلیون‌ها نفر بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۳ از آن‌جا بازدید کردند و با توجه به حجم بالای توریست‌ها و آسیب‌های که ممکن بود به غار وارد شود، دولت وقت فرانسه یک نسخه کپی از غار را ساخت تا مردم بتوانند، از آن‌جا دیدن نمایند. این پتروگلیف‌ها به ۱۵ تا ۱۷ هزار سال قبل می‌رسند.
زیباترین ابنیه مانده از دوران شوروی در ارمنستان
پتروگلیف‌های پارک ملی کاکادو (Kakadu National Park) در استرالیا نیز شهرت بسیاری دارند و قدمت آنها به بیش از ۲۰ هزار سال قبل بر می‌گردد. نقاشی‌ها نیز غیر متعارف‌تر از چیزهایی هستند که در غار لاسکو مشاهده می‌کنید. این مکان اهمیت تاریخی زیادی دارد و با این که برای بازدید از آن‌جا باید ۲۰ دلار پرداخت کنید، اما تمام مسیر علامت گذاری شده تا دقیقا در جاهایی که باید قدم بردارید و به جایی آسیبی وارد نکنید.
سومین و آخرین پتروگلیف معروفی که در پایان این نوشته به شما معرفی خواهیم کرد، مربوط به آلتامیرا (Altamira) اسپانیا است. این نقاشی‌ها هم قدمتی بین ۱۲ تا ۱۴ هزار سال دارند اما بازدید از این مکان بسیار سخت است و چون به خاطر وضعیت گاز CO2، طرح‌ها در حال آسیب دیدن بودند، برای مدت زیادی بازدید از آن‌جا ممکن نبود. حالا هم در روز تنها چند نفر با لباس‌های مخصوص امکان بازدید از سنگ‌نگاره‌های آلتامیرا را دارند. نکته مهم این است که از نظر تعداد، هیچ کدام از مکان‌هایی که معرفی کردیم، حتی درصدی از سنگ‌نگاره‌هایی که در تور ارمنستان امکان بازدید از آنها را داردید را شامل نشده و از نظر تعداد، وضعیت جاهایی که در این کشور به شما معرفی کردیم، بسیار بهتر است.
تعطیلاتی خاطره‌انگیز در ارمنستان
نظرات کاربران